گنبد شیشه‌ای، یکی از ساختارهای معماری مدرن که بیشتر در ساختمان‌های عمومی مانند موزه‌ها، کتابخانه‌ها، مراکز خرید و همچنین در ساختمان‌های دولتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گنبدها علاوه بر زیبایی بی‌نظیر، به دلیل داشتن شیشه در ساختار خود، نور روز را به داخل ساختمان هدایت می‌کنند و باعث ایجاد فضایی روشن و شاداب می‌شوند.
گنبد شیشه‌ای اغلب با استفاده از تکنیک‌های مدرن ساخت و ساز می‌شود. این گنبدها اغلب از پانل‌های شیشه‌ای بزرگ تشکیل شده‌اند که به یکدیگر متصل شده و بر روی یک سازه فلزی نصب می‌شوند. این ساختار می‌تواند به صورت دو بعدی یا سه بعدی باشد و معمولاً با استفاده از تکنیک‌های محاسباتی پیچیده طراحی می‌شود.
از نظر فنی، روش ساخت گنبد شیشه‌ای در ایران با سایر کشورهای جهان تفاوت چندانی ندارد. اما، از نظر طراحی، می‌توان گفت که در ایران، طراحان معماری معمولاً سعی دارند الگوها و موضوعات ایرانی را در طراحی گنبد شیشه‌ای خود تلقی کنند. برخی از این الگوها شامل الگوهای گل و بوته، طرح‌های هندسی، و الگوهای معماری اسلامی مانند معماری مقرنس هستند.
در طراحی و ساخت سازه‌های معماری، گنبد شیشه‌ای نقش مهمی را ایفا میکند. این نوع گنبد، با استفاده از شیشه به عنوان ماده اصلی، محیطی شفاف و روشن فراهم میکند که باعث ایجاد یک ارتباط بی‌واسطه با محیط بیرون می‌شود.
یکی از نمونه‌های برجسته گنبد شیشه‌ای، گنبد Reichstag در برلین است. این گنبد که طراحی آن توسط نورمن فاستر انجام شده، یک گنبد بزرگ از شیشه است که چشم‌انداز 360 درجه‌ای از محیط پیرامون برلین را به نمایش می‌گذارد. طراحی فوق‌العاده این گنبد باعث کاهش استفاده از نور مصنوعی و کاهش انتشار کربن شده است. همچنین، گنبد شیشه‌ای Reichstag نمادی از تلاش برلین برای حرکت به سمت یک آینده متمرکز بر یک آلمان متحد و دموکراتیک است.
با این حال، ساخت گنبد شیشه‌ای نیازمند دقت و مهارت فنی بالایی است. علاوه بر شیشه، مواد دیگری نیز می‌توانند برای ایجاد رنگ در شیشه استفاده شوند. برای مثال، در ساخت شیشه‌ی رنگی (Stained Glass)، اکسیدهای متالیک یا متال‌های ریز برش خورده به شیشه در حالت مذاب اضافه می‌شوند. این روش سنتی برای ساخت پنجره‌های شیشه‌ای رنگی در کلیساها و ساختمان‌های دینی دیگر استفاده می‌شود
گنبدهای شیشه‌ای معمولاً با استفاده از روش استین گلس (Stained Glass) ساخته می‌شوند. این روش یکی از قدیمی‌ترین و هنرمندانه‌ترین روش‌ها برای ساخت طرح‌های شیشه‌ای است. در این روش، تکه‌های کوچک شیشه رنگی با هم ترکیب می‌شوند تا یک طرح بزرگ‌تر شکل بگیرد. سپس شیشه‌ها با استفاده از روکش‌های فلزی، معمولاً نیکل یا قلع، به هم متصل می‌شوند.
برای ساخت یک گنبد شیشه‌ای با استفاده از روش استین گلس، ابتدا یک الگوی طرح بر روی سطح صافی مانند کاغذ می‌کشند. سپس شیشه‌های مورد نیاز براساس این الگو بریده می‌شوند. هر تکه شیشه رنگی به طور دقیق با تکه‌های دیگر هماهنگ می‌شود تا تشکیل یک پازل شیشه‌ای بدهد.
پس از برش و آماده‌سازی شیشه‌ها، مرحله بعدی تثبیت شیشه‌ها در کانال‌های فلزی است. این کانال‌ها از فلزات مقاومی مانند نیکل یا قلع ساخته می‌شوند و در محل همبستری شیشه‌ها قرار می‌گیرند. شیشه‌ها با استفاده از مواد چسبنده یا روکش‌های فلزی در کانال‌های فلزی محکم می‌شوند. هنگام تثبیت شیشه‌ها، دقت بسیار زیادی در نحوه قرارگیری آن‌ها نیاز است تا طرح نهایی به درستی شکل بگیرد.
پس از اتمام مرحله تثبیت، گنبد شیشه‌ای با استفاده از فلزات یا مواد دیگری مثل سیم یا روکش‌های مسی تقویت می‌شود تا ساختار آن قوی و پایدار باشد. این تقویت‌ها به همچنین برای تعادل و توازن سازه استفاده می‌شوند.
در نهایت، ساخت گنبد شیشه‌ای بازی زیبا و براقی را به ارمغان می‌آورد. نور خورشید یا نور مصنوعی که از پشت گنبد می‌تابد، شیشه‌های رنگی را روشن کرده و به طرح‌ها رنگ‌های زنده و جذابیتی ویژه می‌بخشد.
روش استین گلس نیاز به صبر و دقت بسیار دارد. هنرمندانی که از این روش استفاده می‌کنند، معمولاً مهارت‌های بالا در طراحی و کار با شیشه دارند و توانایی‌های خلاقیت و هنری فراوانی را به کار گرفته و در نتیجه گنبدهای شیشه‌ای بسیار زیبا و منحصر به فرد ایجاد می‌کنند.
روش ساخت گنبد شیشه‌ای در ایران
گروه آرچی تاج” یک شرکت معماری و مهندسی با بیش از 15 سال تجربه است که در زمینه ساخت سازه‌های خاص و ترکیبی فعالیت دارد. این شرکت با مدیریت جناب آقای مهندس جامه بزرگ و سرکار خانم توت‌زاری، همراه با کارکنان و کارشناسان خبره، در حوزه طراحی و اجرای نورگیرهای ترکیبی و درب های شیشه ای با هنر استین گلس فعالیت میکند.
گروه آرچی تاج در ایران و خارج از کشور پروژه‌های متعددی را اجرا کرده است. از جمله پروژه‌های آن‌ها می‌توان به “سازه فری فرم مجتمع تجاری و مسکونی برج ابریشم لاهیجان” اشاره کرد که نمونه‌ای از سازه‌های شیشه‌ای فری فرم است که در معماری جهان شاخص شده است.
یکی دیگر از پروژه‌های برجسته این شرکت، “اجرای گنبد شیشه ای یادمان شهدا پردیس” است که با استفاده از شیشه‌هایی با رنگ‌های قرمز و گرم که یادآور خون شهید است، طراحی و ساخته شده است.
شرکت آرچی تاج نیز در حوزه “استیند گلس” فعالیت میکند. استیند گلس یا شیشه خانه‌بندی تکنیکی است دست‌ساز که از اتصال انواع شیشه‌های رنگی، تراش‌دار، بافت‌دار و طرح‌دار به یکدیگر انجام می‌شود و در واقع تلفیقی از شیشه با فلز است که با اتکا بر هنر توانسته جایگاه خود را در معماری و طراحی داخلی مستحکم کند.
در کل، “گروه”گروه آرچی تاج” یک شرکت معماری و مهندسی با بیش از 15 سال تجربه است که در زمینه ساخت سازه‌های خاص و ترکیبی فعالیت دارد. این شرکت با مدیریت جناب آقای مهندس جامه بزرگ و سرکار خانم توت‌زاری، همراه با کارکنان و کارشناسان خبره، در حوزه طراحی و اجرای نورگیرهای ترکیبی و درب های شیشه ای با هنر استین گلس فعالیت میکند.
گروه آرچی تاج در ایران و خارج از کشور پروژه‌های متعددی را اجرا کرده است. از جمله پروژه‌های آن‌ها می‌توان به “سازه فری فرم مجتمع تجاری و مسکونی برج ابریشم لاهیجان” اشاره کرد که نمونه‌ای از سازه‌های شیشه‌ای فری فرم است که در معماری جهان شاخص شده است.
یکی دیگر از پروژه‌های برجسته این شرکت، “اجرای گنبد شیشه ای یادمان شهدا پردیس” است که با استفاده از شیشه‌هایی با رنگ‌های قرمز و گرم که یادآور خون شهید است، طراحی و ساخته شده است.
