مدتی ست که صحبت از پروژه ای عظیم به نام ایران مال به عنوان بزرگترین مرکز خرید خاورمیانه بر سر زبان هاست. نکات بسیاری در مورد طراحی این مرکز تفریحی – تجاری بزرگ وجود دارد که می توان از جنبه های گوناگون آن را بررسی کرد اما در این مقاله قصد داریم در مورد سازه ی سقف که سوالات زیادی در پی داشته توضیحاتی در حد توان ارایه دهیم.
این نوع خاص از سقف ها که در دنیا به فری فرم (freeform) شهرت یافته اند بر اساس مدل سازی مبتنی بر علم ژئوماتیک طراحی می شوند.آنچه که طراح را ملزم به استفاده از این نوع سازه می کند ویژگی های خاص این سازه است که ایرادات وارد به سازه های مشابه قبلی مثل سازه های فضاکار را تا حد زیادی برطرف می کند.
در دهانه های آزاد بیش از 10 متر که نیاز به پوشش سقف بدون وجود ستون و با در نظر گرفتن جنبه های زیباشناختی حائز اهمیت می باشد طراح می تواند از این نوع سازه در طراحی سقف استفاده کند.
پوشش هایی که پیش از این برای ایجاد سقف از آن استفاده می شد مثل سازه فضاکار از نظر زیبایی چندان دلچسب نبوده و تراکم بیش از حد اعضا در این نوع سازه ها معمولا این سازه را برای فضاهای لوکسی مثل ایران مال غیرقابل استفاده می کرده است.
طراحی این نوع سازه بر مثلث بندی استوار است.به این ترتیب که دهانه ی مورد نظر به هر شکل هندسی که باشد یک سطح را بوجود می آورد که قابلیت تبدیل شدن به مثلث های به هم پیوسته را دارد. از این رو با روش های محاسباتی مدوّن که تامین کننده ی بارهای ثقلی(بار مرده) و بارهای وارده ی احتمالی(بار باد،بار برف و بار زلزله) است سطح کلی سازه را مثلث بندی کرده و بر اساس بار وارده به هر عضو، سطح مقطعی مناسب با آن به دست می آید که اساس طراحی اعضا را شکل می دهد.به طور کلی یکی از ویژگی های بارز فری فرم، انعطاف پذیری در طراحی و شکل دهی سازه ی سقف می باشد.
در ساخت این نوع سازه ها ضرایب انبساط و انقباض طولی و ضریب ارتعاش شیشه بسیار حائز اهمیت است.به همین علت، اسکلت این سازه ها معمولا از مقاطع آلومینیومی ساخته می شود که ضریب انبساط و انقباض طولی کمتری نسبت به فولاد دارند.المان هایی که برای ساخت این نوع از سازه ها استفاده می شوند با استفاده از برش CNC به صورت دقیق ساخته شده و با رنگ الکترواستاتیک پوشش داده می شوند تا طی سالیان از سولفاته شدن و فسفاته شدنشان جلوگیری شود.
شیشه هایی که به منظور نصب بر روی این سازه مورد استفاده قرار می گیرند باید الزامات ایمنی خاصی را دارا باشند چرا که این سازه ها معمولا بر روی محل های پر تردد نصب می شوند و خطر شکستن و ریزش مصالحی مانند شیشه می تواند جبران ناپذیر باشد.
به همین منظور از شیشه های HS جهت پوشش این سقف ها استفاده می شود.شیشه ی HS از لمینیت شدن 3 لایه شیشه (2لایه سکوریت و 1 لایه نیم سکوریت) حاصل می شود که در صورت شکسته شدن حالتی خمیری به خود گرفته و سقوط نخواهند کرد.
این سازه که در شهریور سال 96 به طور کامل به بهره برداری رسید توسط یک شرکت ترک به طور کامل طراحی و اجرا شد. این پروژه که آغازی برای طراحی این نوع سازه ها در ایران بود با پیگیری هایی که توسط مجموعه آرچی تاج و در راس آن مهندس جامه بزرگ صورت گرفت به طور کامل رصد می شد و پیگیری هایی که در زمینه همکاری مشترک با این شرکت ترک صورت گرفت در آخر به مشارکت در زمینه طراحی یک نورگیر با دهانه 50 متر در منطقه ی فرمانیه تهران منتج شد و سازه ای فری فرم برای یک مجتمع تجاری در محله فرمانیه با همکاری آرچی تاج و شرکت ترک صورت گرفت. این پروژه نقطه عطفی در طراحی این نوع از سازه ها به دست مهندسین ایرانی بود. آرچی تاج که همواره به دنبال دست یافتن به افق های روشن در زمینه طراحی سازه های نورگیر و سقف های عظیم بوده است بعد از انجام یک پروژه ی مشترک توانست دانش ساخت سازه های فری فرم را در ایران به صورت بومی به دست بیاورد و به دنبال آن در پی کسب تجربیات مشابه به دست مهندسین توانمند این مرز و بوم باشد.
با افتخار به اطلاع می رسانیم که اولین سقف فری فرم در ایران که به طور کامل توسط مهندسین ایرانی طراحی و اجرا شد در اسفند ماه سال 97 به طور کامل به بهره برداری رسید تا این دانش در قالب سازه ی فری فرم ساختمان فیوره و به همت گروه تخصصی آرچی تاج در ایران بومی سازی شود.
تصاویری از این نورگیر که به شیوه فری فرم طراحی شده را مشاهده می کنید.
